خیلی‌ها وقتی بی‌خبر و بدون دلیل مشخص از کار اخراج می‌شن، نمی‌دونن باید از کجا شروع کنن. بعضی‌ها از ترس دردسر یا ناآگاهی، کلا بی‌خیال حق‌و‌حقوق‌شون می‌شن. ولی واقعیت اینه که قانون کار ایران، پشت کارگره، مخصوصاً وقتی اخراج غیرقانونی باشه.
این مقاله برای توییه که حس می‌کنی ناعادلانه از کارت بیرونت کردن و دنبال راه قانونی، سریع و مؤثر می‌گردی. در ادامه می‌خوایم دقیق بگیم چه اخراجی غیرقانونی محسوب میشه، چطور باید شکایت کنی و چه مدارکی نیاز داری.
اخراج غیرقانونی از کار چیست؟
طبق قانون کار، کارفرما تنها در شرایط خاص و با رعایت مراحل قانونی مشخص می‌تونه کارگر رو اخراج کنه. اگر این مراحل رعایت نشه، اخراج «غیرقانونی» محسوب میشه.
مواردی که اخراج غیرقانونی تلقی می‌شود:
- اخراج بدون دلیل موجه
- نداشتن رأی هیئت تشخیص یا هیئت حل اختلاف
- عدم رعایت مراحل اخطار و تذکر
- قطع همکاری ناگهانی بدون قرارداد مشخص یا عدم تمدید به‌صورت صوری
- تسویه نکردن حقوق و مزایا هنگام اخراج
مراحل شکایت از کارفرما به دلیل اخراج غیرقانونی
اگر فکر می‌کنی به‌ناحق اخراج شدی، این مراحل رو دنبال کن:
1. ثبت شکایت در اداره کار
اولین قدم مراجعه به اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی محل سکونت یا محل کاره. باید فرم شکایت رو پر کنی و مستندات رو ارائه بدی.
2. بررسی شکایت توسط هیئت تشخیص
پرونده شما در مرحله اول توسط هیئت تشخیص بررسی میشه. معمولا جلساتی با حضور نماینده کارفرما و کارگر برگزار میشه.
3. رأی هیئت و امکان تجدیدنظر
اگر رأی به نفع شما صادر نشه، می‌تونی اعتراض بزنی تا پرونده به هیئت حل اختلاف بره.
مدارک لازم برای شکایت از کارفرما
جمع‌آوری دقیق مدارک، شانس موفقیت شما رو بالا می‌بره. موارد زیر رو آماده کن:
| نوع مدرک | توضیحات |
|---|---|
| قرارداد کاری | اگر مکتوب باشه، خیلی کمک‌کننده‌ست. حتی قرارداد شفاهی هم با شاهد قابل اثباته. |
| فیش حقوقی یا واریزی‌ها | اثبات همکاری کاری و پرداخت حقوق |
| پیام‌ها یا مکاتبات | مثل پیام‌های واتس‌اپ یا ایمیل‌هایی که نشون بده اخراج ناگهانی یا بدون دلیل بوده |
| لیست بیمه | نشون‌دهنده سابقه همکاری و مدت آن |
| شاهد | همکار یا فردی که بتونه شهادت بده اخراج غیرقانونی بوده |
مسئولیت‌های مالی کارفرما هنگام اخراج کارگر؛ حقوقی که نباید نادیده گرفته شود
هنگامی که کارفرما تصمیم به اخراج کارگر می‌گیرد، ملزم به رعایت تکالیف مالی مشخصی است که قانون کار برای حفظ حقوق کارگر تعیین کرده است. این مسئولیت‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
- پرداخت مطالبات قانونی کارگر: از جمله عیدی و پاداش سنواتی که برای هر سال خدمت، معادل دو ماه آخرین پایه حقوق کارگر محاسبه می‌شود و باید به صورت کامل پرداخت گردد.
- تسویه حقوق معوقه: هرگونه حقوقی که تاکنون به کارگر پرداخت نشده است، باید به طور کامل و به موقع تسویه شود.
- پرداخت حق سنوات: بر اساس سابقه کار هر کارگر، کارفرما موظف است معادل یک ماه آخرین حقوق به عنوان «حق سنوات» به کارگر پرداخت کند.
رعایت این تعهدات مالی نه تنها قانونی است بلکه تضمین‌کننده حقوق کارگران و حفظ اعتبار کارفرما در محیط کاری می‌باشد. عدم انجام این موارد می‌تواند منجر به شکایت و پیگیری‌های حقوقی از سوی کارگر شود.
نتایج و پیامدهای شکایت از کارفرما بابت اخراج غیرقانونی
بعد از ثبت شکایت و طی مراحل بررسی در هیئت تشخیص و هیئت حل اختلاف، پرونده مربوط به اخراج غیرقانونی می‌تواند به چند نتیجه مهم و سرنوشت‌ساز ختم شود که هر کدام تأثیر زیادی بر آینده کاری و حقوقی شما دارد:
- صدور رأی به نفع کارگر: اگر مدارک و شواهد شما قوی، مستند و قابل قبول باشند، هیئت‌های رسیدگی‌کننده رأی به نفع شما صادر می‌کنند. در این صورت، کارفرما موظف است علاوه بر پرداخت دستمزد معوقه، خسارت تاخیر پرداخت حقوق را نیز به شما بپردازد و حتی در مواردی بازگشت شما به محیط کار را تضمین کند.
- دستور بازگشت به کار: در برخی پرونده‌ها، دادگاه یا هیئت حل اختلاف ممکن است دستور بازگشت فوری به کار را صادر کند. این حکم به معنای آن است که کارفرما نمی‌تواند به‌سادگی شما را اخراج کند و موظف است شرایط کاری سابق را برای شما فراهم کند.
- جبران خسارت مالی: اگر بازگشت به کار مقدور نباشد یا به صلاح نباشد، ممکن است مبلغی تحت عنوان خسارت اخراج غیرقانونی به شما تعلق گیرد که باید توسط کارفرما پرداخت شود.
- رد شکایت: در صورتی که مدارک کافی نباشد یا دلایل کارفرما قانع‌کننده باشد، شکایت شما رد می‌شود و پرونده مختومه اعلام می‌گردد. اما این پایان راه نیست و شما حق دارید نسبت به این رأی اعتراض کنید و درخواست تجدیدنظر بدهید.
- امکان تجدیدنظر و پیگیری‌های حقوقی بیشتر: در صورت رد شکایت، می‌توانید با کمک یک وکیل متخصص شکایت خود را به مراحل بالاتر برده و برای احقاق حق تلاش کنید. حمایت حقوقی مناسب در این مرحله بسیار حیاتی است.
نقش وکیل در پرونده‌های اخراج غیرقانونی
اگرچه شکایت رو می‌تونی خودت ثبت کنی، اما حضور یک وکیل باتجربه در حوزه کار می‌تونه روند رو سرعت بده، مدارک رو درست بچینه و در جلسات دفاع قوی‌تری ارائه بده.
جمع‌بندی از دیدگاه وکیل قاضی مردم
از دیدگاه وکیل قاضی مردم، شکایت بابت اخراج غیرقانونی از کار فقط وقتی نتیجه می‌ده که شاکی بتونه مستند، منظم و دقیق دلایلش رو ارائه بده. متأسفانه خیلی‌ها به‌دلیل ناآگاهی یا ترس از رویارویی با کارفرما، پیگیری نمی‌کنن. در حالی که قانون ایران صراحتاً از حقوق کارگر دفاع می‌کنه، حتی اگر قرارداد نداشته باشه.
اگر اخراج شدی و حس می‌کنی بی‌دلیل بوده، سکوت نکن. قانون پشت توست.
