وقتی درگیر یک اختلاف حقوقی یا ملکی می‌شوید، دغدغه اصلی‌تان ممکن است طولانی شدن دادرسی و هزینه‌های بالا باشد. قانون دادگاه صلح در ایران با هدف کاهش بار پرونده‌های قضایی و تسریع در حل و فصل اختلافات، مسیر ساده‌تری برای رسیدگی فراهم کرده است. در این مقاله، مراحل و شرایط رسیدگی در دادگاه صلح را بر اساس مواد قانونی مرتبط بررسی می‌کنیم تا با آگاهی کامل و به دور از پیچیدگی‌ها بتوانید حق خود را به دست آورید.
مراحل طرح دعوی در دادگاه صلح
مطابق ماده ۴ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۳۹۴، دعاوی در دادگاه صلح ابتدا به شورای حل اختلاف ارجاع می‌شود تا با سازش و توافق طرفین، اختلاف حل و فصل شود. شاکی می‌تواند شکایت خود را به دادگاه صلح یا شورای حل اختلاف محل وقوع دعوی ارائه دهد. در صورتی که سازش صورت نگیرد، پرونده به دادگاه حقوقی ارجاع داده می‌شود (ماده ۵ قانون مذکور).
مدارک مورد نیاز برای طرح دعوی
طبق ماده ۷ قانون شوراهای حل اختلاف، ارائه مدارک شناسایی، اسناد مالکیت یا قراردادهای مرتبط با موضوع دعوی الزامی است. این مدارک باید به صورت کامل و مستند ارائه شود تا فرایند رسیدگی تسریع یابد.
شرایط رسیدگی در دادگاه صلح
دادگاه صلح تنها به دعاوی دارای شرایط خاص رسیدگی می‌کند؛ از جمله دعاوی با ارزش مالی کمتر از ۵۰ میلیون تومان (بر اساس تبصره ماده ۸ قانون شوراهای حل اختلاف) و دعاوی خانوادگی ساده که در صلاحیت شوراهای حل اختلاف هستند. این محدودیت‌ها به منظور تسهیل در دادرسی و کاهش زمان رسیدگی وضع شده‌اند.
صلاحیت دادگاه صلح و محدودیت‌های قانونی آن
بر اساس ماده ۸ قانون شوراهای حل اختلاف، تنها برخی از دعاوی با شرایط خاص در صلاحیت دادگاه صلح یا شورای حل اختلاف هستند. به عنوان مثال، دعاوی مالی تا سقف ۵۰ میلیون تومان، اختلافات خانوادگی ساده، و برخی دعاوی مربوط به تخلیه یا اجاره املاک در این دسته قرار می‌گیرند. دعاوی پیچیده‌تر یا پرونده‌هایی با ارزش مالی بالاتر باید مستقیماً در دادگاه‌های عمومی یا تخصصی مطرح شوند.
از طرف دیگر، هدف اصلی دادگاه صلح ایجاد سازش بین طرفین است، نه صرفاً صدور حکم. بنابراین حتی اگر پرونده شما واجد شرایط باشد، ابتدا تلاش می‌شود اختلاف با مذاکره و توافق حل شود.
امکان تجدیدنظر در آرای دادگاه صلح و شرایط قانونی آن
مطابق ماده ۲۷ قانون شوراهای حل اختلاف، آرای صادره از دادگاه یا شورای صلح در برخی موارد قابل تجدیدنظرخواهی است. به‌طور معمول، اگر ارزش دعوا بیش از سقف مقرر قانونی باشد یا رأی صادره جنبه غیرمالی با اهمیت خاص پیدا کند، طرفین می‌توانند در مهلت قانونی (معمولاً ۲۰ روز برای ساکنان ایران و ۲ ماه برای مقیمان خارج از کشور) درخواست تجدیدنظر خود را به دادگاه بالاتر ارائه دهند.
البته برخی از آرای دادگاه صلح، به دلیل ماهیت و موضوع پرونده، قطعی و غیرقابل اعتراض هستند.
مزایای داشتن وکیل در روند رسیدگی دادگاه صلح
بر اساس ماده ۳۱ قانون آیین دادرسی مدنی، حضور وکیل در هیچ‌یک از مراحل دادگاه‌های حقوقی (از جمله دادگاه صلح) اجباری نیست، اما به شدت توصیه می‌شود. اگرچه طرفین می‌توانند شخصاً از خود دفاع کنند، اما آشنایی وکیل با قوانین، آیین‌نامه‌ها و رویه‌های قضایی باعث می‌شود روند رسیدگی سریع‌تر پیش برود و احتمال بروز اشتباهات حقوقی به حداقل برسد.
در دعاوی دادگاه صلح که معمولاً با هدف سازش و کاهش تنش‌ها برگزار می‌شود، وکیلی با تجربه، می‌تواند با مهارت در مذاکره، توافقی عادلانه و قانونی برای طرفین رقم بزند و از طولانی شدن روند دادرسی جلوگیری کند.
جمع‌بندی از دیدگاه وکیل قاضی مردم
بر اساس نظر وکلای مجرب، قانون دادگاه صلح گامی مثبت در جهت تسریع حل اختلافات است. با انتخاب وکیل متخصص مانند وکیل قاضی مردم می‌توانید روند پرونده را با کمترین دغدغه و بیشترین نتیجه پیش ببرید و از پیچیدگی‌های دادرسی رسمی دور بمانید.
